Terugval in verslaving

Terugval in verslaving, ook wel ‘relapse’ genoemd, verwijst naar het hervallen in oude verslavingsgewoonten en het gebruik van een middel of gedrag waar iemand eerder aan verslaafd was, nadat een periode van onthouding is geweest. Dit kan zich voordoen bij mensen die proberen te herstellen van een verslaving aan stoffen zoals alcohol, drugs, nicotine, of van gedragsverslavingen zoals gamen, gokken, enz.

Terugval is een veelvoorkomend en complex fenomeen bij verslavingen, en het kan optreden om verschillende redenen, zoals:

1. Fysieke afhankelijkheid: Bij verslavende stoffen kan het lichaam fysiek afhankelijk worden, wat leidt tot ontwenningsverschijnselen bij het stoppen met het gebruik ervan. Deze ontwenningsverschijnselen kunnen zo intens zijn dat mensen er opnieuw naar grijpen om zich beter te voelen.
2. Psychologische factoren: Psychologische en emotionele factoren kunnen ook bijdragen aan terugval. Stress, depressie, angst, verveling, een laag zelfbeeld, en andere emotionele uitdagingen kunnen mensen kwetsbaarder maken voor het terugvallen in verslavingsgedrag.
3. Omgeving: De omgeving waarin iemand zich bevindt, kan een grote rol spelen. Als mensen zich omringen met mensen die nog steeds gebruik maken van de verslavende stof of als ze worden blootgesteld aan omgevingen die hen herinneren aan hun verslavingsgedrag, kan dit de verleiding vergroten.
4. Onderliggende oorzaken: Verslaving kan soms een manier zijn om te ontsnappen aan dieperliggende problemen of traumatische ervaringen. Als deze onderliggende oorzaken niet worden aangepakt tijdens het herstelproces, kan dit de kans op terugval vergroten.

Het is belangrijk om te begrijpen dat terugval een normaal onderdeel kan zijn van het herstelproces, het betekent niet dat alle voortgang verloren is. Terugval kan voorkomen;  het is belangrijk dat iemand dan alles weer in stelling brengt van wat hij/zij geleerd heeft. Het is essentieel dat mensen die te maken krijgen met terugval in verslaving zich niet laten ontmoedigen, maar in plaats daarvan steun zoeken, bijvoorbeeld via professionele hulpverleners, steungroepen, familieleden of vrienden. Het leren herkennen van de triggers voor terugval en het ontwikkelen van gezonde coping-mechanismen is een belangrijk aspect van het succesvol omgaan met verslavingsproblemen op de lange termijn. 

Hoe herken je een terugval bij je naaste?

Het herkennen van een terugval bij een naaste kan soms lastig zijn, vooral als die persoon dit probeert te verbergen of als de signalen subtiel zijn. Hier zijn echter enkele veelvoorkomende tekenen die kunnen wijzen op een mogelijke terugval:

1. Verandering in gedrag: Een terugval kan gepaard gaan met veranderingen in het gedrag van je naaste. Hij/zij kan bijvoorbeeld prikkelbaar, geheimzinnig, of teruggetrokken worden. Ook kunnen er stemmingswisselingen zijn, zoals extreme blijdschap gevolgd door diepe neerslachtigheid.
2. Verandering in sociale kringen: Als je naaste plotseling nieuwe vrienden heeft die betrokken zijn bij de verslavende activiteit, kan dit een indicator zijn van een terugval.
3. Lichamelijke signalen: Fysieke tekenen zoals bloeddoorlopen ogen, trillen, onverklaarbaar gewichtsverlies of -toename, en vermoeidheid kunnen wijzen op het gebruik van verslavende stoffen.
4. Verwaarlozing van verantwoordelijkheden: Een persoon die een terugval doormaakt, kan belangrijke verantwoordelijkheden beginnen te verwaarlozen op het werk, op school of thuis.
5. Ontkenning van het probleem: Als je naaste veranderingen in zijn/haar gedrag ontkent, defensief reageert wanneer je je zorgen uit, of als hij/zij probeert zijn/haar gedrag te rechtvaardigen, kan dit een teken van een terugval zijn.
6. Financiële problemen: Terugval kan leiden tot financiële ontberingen, aangezien geld mogelijk wordt besteed aan de verslavende stof of activiteit in plaats van aan essentiële uitgaven.
7. Gebrek aan interesse in activiteiten: Iemand die terugvalt, kan zijn/haar interesse in activiteiten die voorheen belangrijk waren, verliezen.
8. Terugkerend gebruik: Als je merkt dat je naaste weer begint met het gebruik van de verslavende stof of het verslavende gedrag waarvan hij/zij eerder was hersteld, is dit een duidelijk teken van een terugval.

Als je vermoedt dat je naaste een terugval doormaakt, is het essentieel om open en eerlijk met hem/haar te communiceren. Probeer een ondersteunende en niet-veroordelende houding aan te nemen. Moedig je naaste aan om professionele hulp te zoeken, zoals counseling, therapie of deelname aan een steungroep. Verslaving is een complexe uitdaging, en het kan voor de persoon moeilijk zijn om het alleen aan te pakken. Het bieden van steun en aanmoediging kan een groot verschil maken in hun herstelproces. Maar let op dat je niet je eigen grenzen overschrijdt en je niet de verantwoordelijkheden van je naaste gaat overnemen. Vraag gerust ons om advies in zo’n situatie.

Wat kun je doen als een naaste is teruggevallen?

Wanneer een naaste een terugval doormaakt in verslaving, kan het voor zowel jou als voor de persoon zelf een emotioneel uitdagende situatie zijn. Hier zijn enkele suggesties voor wat je kunt doen en wat je juist niet moet doen in deze situatie:

Wat je voor je naaste kunt doen:

1. Bied steun en begrip: Wees een luisterend oor en bied steun aan je naaste. Probeer te begrijpen wat hij/zij doormaakt en laat merken dat je er voor hem/haar (binnen jouw grenzen) bent, zonder te oordelen.
2. Stimuleer openheid: Moedig je naaste aan om open te zijn over de terugval. Laat hem/haar weten dat eerlijkheid belangrijk is en dat hij/zij alleen geholpen kan worden als hij/zij eerlijk is over zijn gebruik.
3. Herinner aan eerdere successen: Benadruk de eerdere periodes van herstel en benoem de positieve stappen die hij/zij heeft gezet. Dit kan helpen om het vertrouwen in het eigen vermogen om te herstellen te vergroten.
4. Moedig professionele hulp aan: Stel voor om professionele hulp te zoeken, zoals therapie, counseling of deelname aan steungroepen. Het is belangrijk dat jouw naaste in contact blijft met zijn/haar fellow of contact opneemt met zijn/haar kliniek waar hij/zij een behandeling heeft gevolgd.
5. Help bij het plannen van een herstelstrategie: Als de persoon bereid is om opnieuw te proberen te herstellen, help hem/haar dan bij het opstellen van een plan om terugval te voorkomen. Dit kan het aanpakken van triggers, het opbouwen van gezonde coping-mechanismen en het identificeren van steunbronnen omvatten.

Let er wel op dat jij je grenzen te allen tijde bewaakt. Pas goed op jezelf, vraag hulp en laat de verslaving niet ook jouw leven lijden.

Wat je voor jezelf kunt doen:

1. Stel grenzen: Het is essentieel om je eigen grenzen te kennen en aan te geven. Je kunt niet alle verantwoordelijkheid dragen voor de terugval van je naaste. Zorg ervoor dat je niet overweldigd raakt door de situatie en dat je tijd en ruimte voor jezelf behoudt.
2. Zoek steun: Praat met andere familieleden, vrienden of steungroepen over wat je doormaakt. Het delen van je gevoelens en ervaringen met anderen kan enorm helpen en je het gevoel geven dat je niet alleen bent.
3. Vermijd schuldgevoelens: Het is niet jouw schuld dat je naaste een terugval heeft. Verslaving is een complexe ziekte en kan iedereen treffen. Probeer schuldgevoelens los te laten en focus je op ondersteuning en begrip.
4. Blijf realistisch: Het kan moeilijk zijn om iemand te zien worstelen met een terugval, maar wees realistisch over wat je wel en niet kunt veranderen. Accepteer dat herstel een persoonlijke reis is en dat het tijd en inspanning vergt.
5. Zorg voor je fysieke en mentale gezondheid: Zorg ervoor dat je goed eet, voldoende slaapt en voldoende beweging krijgt. Neem de tijd om activiteiten te doen die je energie geven en je mentaal ontspannen.
6. Informeer jezelf over verslaving: Leer meer over verslaving als een ziekte en begrijp de uitdagingen van herstel. Dit kan je helpen om meer begripvol en geduldig te zijn.
7. Neem tijd voor zelfzorg: Vind activiteiten die je ontspannen en opladen, zoals meditatie, yoga, lezen of wandelen in de natuur.
8. Overweeg professionele hulp: Als je merkt dat de situatie te zwaar voor je wordt, aarzel dan niet om professionele hulp te zoeken, zoals counseling of therapie. Een professionele hulpverlener kan je ondersteunen en begeleiden in het omgaan met de situatie.

Wat kunnen wij voor je doen als je naaste een terugval heeft?

Wij bieden persoonlijke en professionele begeleiding. Je kan een individueel programma bij ons volgen of aan een workshop deelnemen. Het is belangrijk dat jij jezelf op de eerste plek zet en niet zelf ook onder de ziekte van verslaving door gaat.

Hoe kunnen wij jou helpen?